نشریه ۱۷۲: راهنمای جامع عملکرد، نگهداری و بهینه‌سازی سیستم‌های گرمایی، تعویض هوا و تهویه مطبوع
نشریه ۱۷۲، که توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (و اکنون سازمان برنامه و بودجه) منتشر شده است، یکی از مهم‌ترین و تخصصی‌ترین مراجع فنی در حوزه تأسیسات مکانیکی ساختمان‌ها و پروژه‌های صنعتی در ایران محسوب می‌شود. این نشریه برخلاف بسیاری از استانداردها و مقررات که عمدتاً بر مراحل طراحی و اجرای اولیه تمرکز دارند، به طور خاص بر سه فاز حیاتی سیستم‌های گرمایی، تعویض هوا و تهویه مطبوع (HVAC) تمرکز دارد: عملکرد (بهره‌برداری)، نگهداری و بهینه‌سازی.
هدف اصلی از تدوین این نشریه، ارتقاء کیفیت بهره‌برداری از تجهیزات، افزایش عمر مفید آن‌ها، کاهش چشمگیر مصرف انرژی و به تبع آن، کاهش هزینه‌های عملیاتی و تعمیر و نگهداری است. اهمیت این موضوع به ویژه در کشورهایی که با چالش‌های مدیریت مصرف انرژی مواجه هستند، بسیار بالا است.
بخش‌های کلیدی و محتوای تخصصی نشریه ۱۷۲
نشریه ۱۷۲، یک راهنمای بسیار کاربردی است که مهندسان و تکنسین‌های تأسیسات را از مرحله راه‌اندازی تا ارزیابی عملکرد و نگهداری پیشگیرانه، هدایت می‌کند. سرفصل‌های اصلی این نشریه یک دیدگاه جامع و ساختار یافته نسبت به مدیریت سیستم‌های HVAC ارائه می‌دهند:
۱. عملکرد و بهره‌برداری سیستم‌ها
این بخش به تشریح اصول بهره‌برداری صحیح و ایمن از تجهیزات می‌پردازد. بسیاری از مشکلات و اتلاف انرژی در سیستم‌های تأسیساتی ناشی از عدم رعایت اصول بهره‌برداری در فاز عملیاتی است. نشریه ۱۷۲ دستورالعمل‌های دقیقی برای راه‌اندازی، تنظیمات اولیه و نظارت بر عملکرد روزانه تجهیزاتی مانند دیگ‌های آب گرم و بخار، چیلرها (تراکمی و جذبی)، پمپ‌ها، فن‌کوئل‌ها، هواسازها و سیستم‌های توزیع هوا و آب ارائه می‌دهد. این بخش تأکید ویژه‌ای بر اهمیت تنظیمات سیستم‌های کنترلی و ترموستات‌ها در تطابق با نیازهای واقعی ساختمان دارد.
۲. نگهداری پیشگیرانه (Preventive Maintenance)
نگهداری، کلید افزایش طول عمر تجهیزات و حفظ کارایی آن‌ها در طول زمان است. این نشریه یک مرجع کامل برای تدوین برنامه‌های نگهداری پیشگیرانه است. این بخش شامل:
-
دستورالعمل‌های سرویس دوره‌ای: جزئیات مربوط به بازرسی، تمیزکاری، روانکاری و کالیبراسیون اجزای مختلف سیستم (مانند فیلترها، کویل‌ها، پروانه‌ها، یاتاقان‌ها و سطوح انتقال حرارت).
-
تشخیص و رفع عیوب متداول: ارائه روش‌های اصولی برای شناسایی زودهنگام مشکلات قبل از تبدیل شدن به خرابی‌های بزرگ و پرهزینه.
-
استانداردهای نگهداری: تعیین فواصل زمانی مناسب برای سرویس قطعات مختلف بر اساس نوع و میزان کارکرد.
۳. بهینه‌سازی انرژی و ارزیابی عملکرد
این بخش، شاید مهم‌ترین جنبه نشریه ۱۷۲ از دیدگاه اقتصاد انرژی باشد. تمرکز بر روی کاهش مصرف انرژی بدون افت کیفیت آسایش حرارتی است. این شامل:
-
ممیزی انرژی (Energy Audit): ارائه روش‌های استاندارد برای اندازه‌گیری و ارزیابی بازده عملکرد تجهیزات در شرایط واقعی بهره‌برداری.
-
بهینه‌سازی سیستم‌های کنترل: آموزش استفاده مؤثر از سیستم‌های مدیریت ساختمان (BMS) و کنترل‌های منطقه‌ای برای تطبیق تولید و توزیع انرژی با بار حرارتی مورد نیاز.
-
تحلیل عملکرد زیرسیستم‌ها: ارزیابی عملکرد مجزای زیرسیستم‌هایی مانند آب، پمپ‌ها، سیستم‌های تبرید، گرمایی، هوا و سیستم‌های کنترل.
۴. تعویض هوا و کیفیت هوای داخلی (IAQ)
کنترل کیفیت هوای داخلی، بویژه در ساختمان‌های تجاری و اداری، اهمیت حیاتی دارد. این نشریه به بررسی میزان تعویض هوای مورد نیاز، عملکرد فیلتراسیون، و کنترل عوامل آلاینده و رطوبت می‌پردازد تا محیطی سالم و آسایش‌بخش فراهم شود.
اهمیت و کاربرد نشریه ۱۷۲
-
مرجع آزمون نظام مهندسی: نشریه ۱۷۲ یکی از منابع اصلی و کلیدی برای شرکت‌کنندگان در آزمون‌های نظام مهندسی (طراحی، نظارت و اجرا) رشته تأسیسات مکانیکی است. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت عملی و قانونی محتوای آن در صنعت ساختمان کشور است.
-
مهندسان و پیمانکاران تأسیسات: این نشریه به عنوان یک راهنمای فنی و عملیاتی، در تهیه برنامه زمان‌بندی نگهداری، تنظیم قراردادهای سرویس و نگهداری، و همچنین اجرای دقیق ممیزی‌های انرژی، کاربرد روزمره دارد.
-
مالکان و بهره‌برداران ساختمان: به آن‌ها کمک می‌کند تا با درک صحیحی از نحوه عملکرد و نیازهای نگهداری سیستم‌ها، از هدر رفت سرمایه و انرژی جلوگیری کرده و هزینه‌های بلندمدت ساختمان خود را کنترل نمایند.
-
افزایش طول عمر تجهیزات: با ترویج رویکرد نگهداری پیشگیرانه به جای نگهداری اضطراری (تعمیر پس از خرابی)، نشریه ۱۷۲ به صورت مستقیم در افزایش عمر مفید و کاهش فرسودگی زودرس تجهیزات گران‌قیمت تأسیسات نقش دارد.
خلاصه
نشریه ۱۷۲ سازمان برنامه و بودجه کشور، صرفاً یک سند فنی نیست، بلکه یک فلسفه عملیاتی در مورد نحوه برخورد با سیستم‌های حیاتی ساختمان است. تمرکز آن بر فاز پس از ساخت، یعنی بهره‌برداری صحیح، نگهداری اصولی و بهینه‌سازی مداوم انرژی، آن را به یک ابزار ضروری برای هر متخصص یا ذی‌نفعی در حوزه تأسیسات مکانیکی تبدیل کرده است. این نشریه، در راستای اهداف کلان کشور برای مدیریت منابع انرژی، تضمین‌کننده پایداری، کارایی و اقتصاد عملیاتی سیستم‌های HVAC در ساختمان‌های ایران است.
آیا تمایل دارید درباره یک بخش خاص از این نشریه، مانند دستورالعمل‌های نگهداری چیلرها یا روش‌های ممیزی انرژی، اطلاعات بیشتری کسب کنید؟
- یکشنبه ۰۲ آذر ۰۴ ۱۴:۲۰ ۱ بازديد
- ۰ نظر